Umarız lazım olmaz diyerek, Herkesin okuması gereken, Kimsenin başına gelmesini istemediğimiz bilgiler ile sevdiklerinize ilk müdahaleyi yapabileceğiniz durumlar.

Akrep sokması: Türkiye’de bulunan 12 adet akrep türünden en sık rastlananı Mesobuthus gibbosus türüdür ve tüm bölgelerde özellikle İç Anadolu ile Ege Bölgesi’nde yaygındır. Çoğunlukla sarımsı kahverengi renkte ve yaklaşık 6-7 cm uzunluktadır. Androctonus crassicauda, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin egemen türüdür, Türkiye’de bulunan diğer türlere göre iri yapılı (9-10 cm) olan bu koyu kahverengi ya da siyah renkli akrepler, insanlar için en tehlikeli türler arasında yer almaktadır.

Toksik Etki Mekanizması: Zehirlenme belirti ve bulgularından akrep venomunun yapısındaki sindirim enzimleri ve nörotoksinler sorumludur. Nörotoksinler sodyum ve potasyum kanal akımını değiştirerek sinir kas kavşağı ve otonom sinir sisteminin aşırı uyarılmasına neden olur.

Toksik Doz: Akrebin zehir kesesinin dolu ya da boş olmasına göre enjekte edilen venom miktarı değişkendir. Her sokma zehirlenme ile sonuçlanmayabilir.

Belirti ve Bulgular

Bölgesel: Yanıcı ağrı, eritem, şişlik ve parestezi

Sistemik: Hipertansiyon, hipotansiyon, taşikardi, terleme, kas güçsüzlüğü, çift görme, nistagmus, akciğer ödemi, aşırı uyarılabilirlik, kas seyirmeleri , tükrük ve ter salgısında artış, pıhtılaşma bozukluğu, konvülsiyon, kas felci ve koma Tanı Öykü, belirti ve bulgulara dayanılarak konur. Mezobuthus gibbosus sokmasına bağlı olarak daha çok bölgesel belirtiler görülürken Androctonus crassicauda öldürücü zehirlenmelere neden olabilir. Her iki tür akrep sokmasında da, 10 yaşından küçük çocuklar ve 65 yaşın üzerindekilerde ciddi toksik etki ve ölüm riski fazladır.

Arındırma: Sokulan yer su ve sabun ile yıkanır. Tetanoz profilaksisi yapılır. Ağrıyı azaltmak için yara üzerine kısa süreli buz ya da soğuk uygulanır. Sokulan bölge kesilerek kanatılmaz, turnike uygulanmaz ve amonyak sürülmez. Sevk Ölçütleri Ciddi sistemik bulguları olan hastalar donanımlı bir sağlık kuruluşuna gönderilir.

Korunma: Ayakkabılar ve elbiseler silkelendikten sonra giyilmeli, çıplak ayakla dolaşılmamalı, yataklar yatmadan önce kontrol edilmeli, taşlar elle kaldırılmamalı, evlerin sıvaları iyi yapılmalı ve evin bol güneş alması sağlanmalıdır.

Arı sokması: Bal arısı venomunda türe bağlı olarak tek tip fosfolipaz bulunmasına karşın yaban arısı ve eşek arısında farklı tipte fosfolipazların bulunması, insanlarda arı sokmalarına karşı değişik şiddette alerjik olayların ortaya çıkmasına neden olur.

Toksik Miktar: Arının zehir bezinin dolu ya da boş olmasına göre enjekte edilen venom miktarı değişkendir. İmmünolojik toksik yanıt bireysel duyarlılığa göre değişir. Bağışıklık sisteminin duyarlı olduğu dönemde ya da bireysel genetik yapı farklılığı nedeniyle tek bir arının sokması bile ölüme neden olabilir. İmmünolojik olmayan ciddi toksik etkiler 150’den fazla bal arısı ya da 20’den fazla eşek arısı sokmasından sonra ortaya çıkar.

Belirti ve Bulgular:

Bölgesel: Sokma bölgesinde ağrı, kaşıntı ve kızarıklık

Aşırı duyarlılık belirtileri: Hafif (baş ağrısı, ateş, halsizlik, kızarıklık, eklem ağrısı), orta dereceli (baş dönmesi, karın ağrısı, bulantı, kusma, hırıltılı solunum, sokulan yerin şişmesi) ya da, şiddetli (nefes almada zorlanma, kasılma, konuşma yeteneğinde ve duyuda zayıflama) belirtiler görülebilir. Kan basıncı düşmesi, bilinç kaybı ve solunum güçlüğü kötüye gidiş işaretleridir. Ağız, dil ve boğaz gibi ödemi solunum güçlüğüne neden olan bölgelerden arı sokmasının sonuçları daha ağırdır. Duyarlı kişilerde 5-8 dakika içinde şiddetli bulgular ortaya çıkabilir, 20-30 dakika içinde ağız ya da boyun çevresinde şişme, bilinç kaybı, solunum güçlüğü, kan basıncı düşmesi gelişebilir. Ölüm 1-96 saat içinde görülür. Ödem, kusma, ishal, baş ağrısı, hipotansiyon, konvülsiyon, koma, böbrek yetmezliği çok sayıda arının sokması sonucu oluşur.

Arındırma:Sokulan bölge bol su ve sabunla yıkanır, antiseptik bir madde sürülerek enfeksiyon riski azaltılır. Sokulan bölge sıkılmaz. Kronik inflamasyon ya da derin dokuya işleyerek granulom oluşumunu engellemek amacıyla arı iğnesi cımbız yardımıyla çıkarılır. Tetanoz profilaksisi yapılır.

Korunma: Daha önce arı sokmasına karşı alerjik reaksiyon görülen kişilere, yanlarında adrenalin ampulü ve enjektör taşımaları gerektiği belirtilmeli ve bunların kullanılışı öğretilmelidir. Arı sokmasından korunmak için arı bulunan açık alanlarda parfüm, saç spreyi ve losyon gibi böcekleri çekebilecek kokulardan, açık renkli, parlak giysilerden kaçınılmalıdır.

Örümcek ısırması: Örümcek ısırığı sıcak aylarda daha sık görülür. Örümceğin en zehirli türleri “Karadul Örümceği” ve “Kahverengi Örümcek”tir. Zehirleri çok güçlüdür.

Toksik Etki Mekanizması: Karadul örümceğinin zehiri nörotoksiktir. Sinir kas kavşağında ve postgangliyonik noradrenerjik sinapslarda kalsiyum kanallarının açılmasına, böylece asetilkolin ve noradrenalin salıverilmesine neden olur. Isırdığı bölgede nekroz yapan kahverengi örümceğin venomu ise lokal ve sistemik toksik etkilerinden sorumlu olan çok sayıda sindirim enzimi ve hücre zehiri içerir.

Toksik Miktar: Toksik etkiler bedene giren zehir miktarına ve kişinin yetişkin ya da çocuk olmasına göre değişir.

Belirti ve Bulgular:

Bölgesel: Isırma yerinde hafif şişlik ya da iğne batması biçiminde ağrı, Eritemli ısırık izi, ürtiker ve kaşıntı, 1-2 saat içinde artan dayanılmaz şiddette yaygın ağrı.